Αμίαντος: από τοξικό ταμπού σε οικολογικό δομικό υλικό

Στην Lisbon Triennale 2025, οι Besley & Spresser παρουσιάζουν μια υλική πρόκληση που ξεκινά με μια αφοπλιστική ερώτηση: «Τι θα γινόταν αν ένα από τα πιο επικίνδυνα υλικά της οικοδομικής βιομηχανίας μπορούσε να γίνει ένα από τα πιο υποσχόμενα;». Το γραφείο επαναπροσδιορίζει τον αμίαντο ως ένα ορυκτό του οποίου το μέλλον μπορεί να αποκλίνει ριζικά από το παρελθόν του. Η μεταμόρφωση είναι μια έμπρακτη επίδειξη μιας πιστοποιημένης διαδικασίας της ΕΕ που ανακρυσταλλώνει τον αμίαντο σε σταθερά πυριτικά άλατα, ασφαλή, απτικά, ακόμη και οπτικά ελκυστικά. 

Ο αμίαντος είναι ένα αρχαίο ορυκτό, υφασμένο στον αστικό ιστό μέσα από δεκαετίες βιομηχανικού ενθουσιασμού και καταστροφικής αμέλειας. Αν και απαντάται στη φύση και δεν είναι τοξικός από μόνος του, η εξόρυξη, η επεξεργασία και η εγκατάστασή του ενσωμάτωσαν έναν θανατηφόρο κίνδυνο στις πόλεις παγκοσμίως, ο οποίος συνεχίζει να σκοτώνει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους ετησίως και αφήνει εκατομμύρια τόνους μολυσμένων αποβλήτων σε χωματερές.

Το έργο REDUX, παρουσιάζει υλικά με αρνητικό αποτύπωμα άνθρακα που προέρχονται από απόβλητα αμιάντου, τα οποία αναπτύχθηκαν σε συνεργασία με τους επιστήμονες υλικών Asbeter από το Ρότερνταμ και την κεραμίστρια Benedetta Pompilli.

Η επιστημονική διαδικασία περιλαμβάνει τη θέρμανση των αποβλήτων αμιάντου σε υψηλή θερμοκρασία σε ελεγχόμενο περιβάλλον, αναγκάζοντάς τα να χάσουν την ινώδη, επικίνδυνη μορφή τους και να ανακρυσταλλωθούν σε σταθερά πυριτικά ορυκτά. Αυτά τα τελικά προϊόντα μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάστατα τσιμέντου ή ως ορυκτά πρόσθετα σε άλλα υλικά. Η διαδικασία απορροφά επίσης διοξείδιο του άνθρακα, καθιστώντας την αρνητική ως προς τον άνθρακα. Το τσιμέντο αντιπροσωπεύει επί του παρόντος περίπου το 8% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα, και τα ανανεωμένα ορυκτά αμιάντου μπορούν να αντικαταστήσουν έως και το ένα τέταρτο της περιεκτικότητας του παραδοσιακού τσιμέντου.

Οι αρχιτέκτονες εντυπωσιάστηκαν επίσης από το αισθητικό εύρος του μεταμορφωμένου υλικού. Αναφέρουν ότι η έρευνα ξεκίνησε όχι σε εργαστήριο, αλλά κατά τη διάρκεια ενός εργαστηρίου Master Αρχιτεκτονικής το 2023 στο University of Sydney, όπου οι φοιτητές διερεύνησαν τοπικούς χώρους απόρριψης αμιάντου. Η χαρτογράφηση του αστικού αποτυπώματος του υλικού οδήγησε τους αρχιτέκτονες στην Asbeter στην Ολλανδία, πρωτοπόρους στην ανανέωση του αμιάντου, των οποίων η τεχνολογία εξουδετερώνει τις ίνες αμιάντου μέσω μιας διαδικασίας ανακρυστάλλωσης ορυκτών που αποκάλυψε μια παγκόσμια προοπτική: τη μετατροπή ενός επικίνδυνου υλικού σε έναν πόρο με αρνητικό αποτύπωμα άνθρακα με αρχιτεκτονικές εφαρμογές, από το σκυρόδεμα και τα επιχρίσματα μέχρι το κεραμικό εφυάλωμα.

Πηγή: https://archup.net/besley-spresser-asbestos-carbon-negative-lisbon-triennale/
Photo: https://www.linkedin.com/posts/designboom_at-the-lisbon-triennale-2025-besley-spresser-activity-7403401739267371008-eR3t/